Сүт безінің обыры – ДДСҰ Еуропалық өңірінде ең көп таралған онкологиялық ауру және әйелдер арасындағы обырдан болатын өлімнің негізгі себебі.

        ДДСҰ ақпаратына сәйкес, ДДСҰ–ның Еуропалық өңірінде сүт безінің обыры  сағат сайын 66 әйелде  диагностикаланады, ал 18-і осы дерттен қайтыс болады.

 

       Сүт безінің обыры симптомдары бар әйелдер қазіргі замандық диагностикалау мен емдеуге арналған сапалы медициналық қызметтердің жылдам және оңай көрсетілуін қажет етеді.

       2021 жылы құрылған сүт безінің обырымен күресу жөніндегі ДДСҰ жаһандық бастамасы (GBCI) бүкіл әлемде сүт безі обырынан болатын өлім көрсеткішін төмендету мақсатына әр алуан секторлардан мүдделес тараптарды біріктіреді. GBCI шеңберінде үш шешуші стратегия іске асырылады:

  • денсаулықты нығайту және ерте диагностикалау
  • дер мезгілінде диагностикалау
  • сүт безінің обырын кешенді емдеу.

      GBCI мақсаты - 2040 жылға қарай жыл сайын әлемде сүт безінің обырынан болатын өлім көрсеткішін 2,5% төмендету, сол арқылы дүние жүзінде обырдан болатын өлімнің  2,5 млн. жағдайын болдырмау.

      Сүт безінің обыры кезіндегі тіршілік қабілетінің көрсеткіштері жоғары елдер тұрғылықты халықты денсаулық сақтау қызметтерімен қамту (қаржылық қорғау) деңгейінің өте жоғары болуымен және мемлекеттік онкологиялық орталықтар санының көптігімен (медициналық көмек қолжетімділігі мен сапасы) сипатталады. Жас шамасымен стандартталған сүт безі обырынан болатын өлім 1980 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңде табыс деңгейі жоғары елдерде 40% азайды.

      Сүт безі обырының нәтижелерін жақсарту үшін өзінің тиімділігін жария еткен емдеу әдістерін жаппай енгізуге мүмкіндік беретін денсаулық сақтау жүйелерінің базалық механизмдерін нығайту қажет. Оның басқа онкологиялық және онкологиялық емес, инфекциялық емес ауруларды (ИЕА) жүргізу үшін де маңызы зор.

      Қазақстанда сүт безі обыры әйелдердегі қатерлі жаңа түзілімдер құрылымында бірінші орын алады. Біздің елімізде, орта есеппен, жыл сайын сүт безінің обырымен 5000 науқасқа дейін анықталады, 1200 әйелге дейін көз жұмады.

      2011 жылдан бастап Қазақстанда сүт безі обырын ерте анықтауға арналған 40-тан 70 жасқа дейінгі әйелдер үшін скринингтік тексерулер өткізіледі. Ісіктер ерте сатыларда анықталғанда емдеу 95% онконауқаста сәтті өтеді. 

      Тіркелген жеріңіз бойынша емханаларда тегін скринингтен өтіңіз. Қазақстанда барлық онкологиялық ауруларды емдеу ТМККК шеңберінде толықтай мемлекет есебінен қаржыландырылады.

 

      Сүт безінің обырына қандай факторлар түрткі болады?

     Сүт безінің обыры әйелдерде бәрінен жиірек кездеседі. Кеуде безі обырының барлық жағдайларының 0,5-1%-ы  ерлер үлесінде.

      Сүт безі обырының даму қаупі бірқатар факторлар болғанда артады:

  •  кемел жас (40 жастан асқан)
  • семіздік
  • алкоголь тұтыну
  • сүт безінің обырымен отбасылық анамнезде болуы
  • темекі тұтыну және менопаузадан кейінгі кезеңдегі гормональді ем

      Аурудың бастапқы сатыларында әйелдердің көпшілігінде симптомдар білінбейді.

      Кеуденің аномалиялық тығыздануы білінсе, егер тіпті тығыздық ауырсыну тудырмаса да, Сіз медициналық жәрдемге жүгінуіңіз қажет.

      Өзіңізді және жақындарыңызды қорған болыңыз!

 

        Күздің келуімен ауа-райының күрт өзеруі байқалады. Бұл ең алдымен температураның төмендеуі, күндізгі жарықтың азайып, ауа ылғалдылығының жоғарылауына байланысты. Мұның бәрі әлсіздікке, ұйқышылдыққа және суық тиюге алып келуі мүмкін. Бұл иммунитет әлсірегендіктен болады. Иммунитетті сақтау сіз ойлағандай қиын емес. Келесі қарапайым қағидаларды сақтау арқылы, өз деніңіздің саулығыңызды нығайтып, жыл бойы күш пен жігерге толықтыру принциптерін әдетке айналдырғаныңыз жөн.


       Дұрыс тамақтаныңыз. Майға қуырылған тағамнан бас тартып, оларды буға пісірілген тағамдармен алмастырған абзал. Себебі, олар қоректік заттарды көбірек сақтайды және оңай қорытылады.

 

       Жаңа піскен көкөністерді, жемістер мен шөптерді тұтыну көлемін көбейтіңіз. Дәл осы өнімдер ұзақ өмір сүрудің, денсаулық сақтаудың және күшті иммунитеттің кепілі болып табылады. Олар сау жасушаларды зақымдайтын және бізді инфекцияларға бейім ететін инфекцияларымен күресуге көмектеседі. Сосын, жемістер мен көкөністер құнды дәрумендер мен микроэлементтерге бай.


      Тұмауға қарсы вакцинация. Егер сіз әлі тұмауға қарсы екпе алмаған болсаңыз, онда бұл туралы ойланудың уақыты келді, өйткені эпидемиологтар мен инфекционистердің пікірінше, аурудың алғашқы толқыны әдетте қарашаның басынан кешіктірмей келеді.


      Спорт және дене белсенділігі. Қалыпты физикалық белсенділік қан ағымын жақсарту, жүрек, қан тамырлары мен өкпенің жұмысын қалыпқа келтіру үшін қажет. Күнделікті таңертеңгілік жаттығулар жасау, жүгіру, бассейнде жүзу, спортзалында шынығу немесе ұйықтар алдында серуендеу, Сіздің денеңіздің шынығуы арқылы, кез-келген өзгерістерге, соның ішінде маусымдық өзгерулерге бейімделуіне көмектеседі.

 

      Ұйқы режимін сақтаңыз. Ұйқы кезінде ағзадағы барлық процестер тұрақтанады, жасушалар қалпына келеді, ағза толыққанды демалады. Күніне ересектерге орташа есеппен 6-дан 9 сағатқа дейін,  балалар мен жасөспірімдерге 9-дан 12 сағатқа дейін ұйқы қажет. Ұйқының күшті болуы үшін түнгі демалыстан бір сағат бұрын гаджеттерді пайдаланбағаныңыз және теледидар көрмегеніңіз абзал. Себебі, экрандардың көк жарығы біздің циркадиялық ырғағымызға теріс әсер етеді. Толыққанды ұйқы иммундық жүйені нығайтады және организмнің вирустарға қарсы тұруына көмектеседі.

 

       Жаман әдеттерден бас тартыңыз. Алкоголь мен никотин - бұлар сіздің ағзаңызды улайды және иммунитетіңізге қосымша жүктеме түсіреді.

 

      Ауа-райына қарай киініңіз. Күзде ауа-райын болжау мүмкін емес, сондықтан жылы шұлық пен қолшатыр қол астыңызда болғаны дұрыс. Қарапайым гипотермияға байланысты суық тиюуі ықтимал. Бұл жағдайда ағзаға жедел респираторлық инфекциялармен және басқа аурулармен күресу қиын болады.

 

      Өзіңізге және жақындарыңызға қамқорлық жасаңыз!

      Дендеріңіз сау болыңыз!

     Бүгінгі таңда семіздік дүниежүзінде ең өзекті мәселелердің бірі болып саналады.

     Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша, артық салмақ пен семіздік эпидемия деңгейіне жеткен және өсіп келе жатқан әлеуметтік маңызды мәселе.

2022 жылы жылдық есептік деректер бойынша елде 14 жасқа дейінгі балалар арасында семіздік ауруының 5 мыңнан астам жағдайы тіркелген, оның 38% - ы алғаш рет анықталғандар.

      Жалпы семіздікпен жалпы сырқаттанушылық 100 мың тұрғынға шаққанда 100,9 жағдайды, қыздарда сырқаттанушылық 100 мың тұрғынға шаққанда 89,5 (43%), ұлдарда 100 мың тұрғынға шаққанда 111,6 жағдайды (57%) құрады.

      Бірақ айта кететіні, осы ауру бойынша бастапқы сырқаттанушылық тұрақты түрде төмендеу байқалуда. 2022 жылы 2018 жылғы деңгеймен салыстырғанда төмендеу үрдісі 55,9% құрады.

      2023 жылдың соңына қарай бастапқы семіздік бойынша 2 532 болады деген болжамды дерек бап, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 49,8% - ға төмен.

      Айта кететіні, артық салмағы бар адамдар қант диабеті және жүрек ауруы сияқты ауыр аурулардан зардап шегеді, бұл ерте өлімге әкелуі мүмкін.

      Бұл мәселенің оң шешімдерінің бірі дұрыс тамақтану болып табылады. Тамақтану кезінде ағзаға зиянды тағамдарды дәнді дақылдармен, көкөністермен, жемістермен және бұршақ дақылдарымен алмастыру керек. Сондай-ақ физикалық белсенділік пен спортпен шұғылдануды арттыру қажет.

       Өзіңізді қорғаңыз және аман-сау болыңыз!

 

           16 қыркүйекте – бүгінде ең сұранысқа ие медициналық мамандардың бірі, хирург-дәрігерлер, өздерінің кәсіби мерекелерін атап өтуде.

          «Хирургия» сөзі гректің «cher» – қол және «ergon» – «қол әрекеті», «қолөнер» дегенді білдіреді. Бұл анықтама ертеректе аурудың көрінетін белгілерін жоюдың қарапайым механикалық әдістері арқылы жүргізілген кезеңінде қолданылған.

          Қазіргі таңда хирургия - бұл ғылыми білімнің және нақты медициналық көмек көрсетудің практикалық әдістерінің көпфункционалды жүйесі болып табылады. Ол бір орында тұрмай, хирургиялық араласулар ең заманауи техника мен құралдарды қолдана отырып, күннен-күнге дамуда. Бүгінде хирург дәрігерлердің қолдануында лазерлік және радиотолқынды аспаптар, роботтар, эндоскоптар, операциялық микроскоптар, жергілікті және жалпы анестезияның әртүрлі түрлері бар, олардың көмегімен хирургиялық араласу уақыты азайып, науқастар ауырсынуды сезбейді.

          Жалпы республикамыздың тұрғындарына хирургиялық көмек - алғашқы мамандандырылған көмек стационарлары мен амбулаториялық-емханалық медициналық ұйымдарында, оның ішінде стоматология бөлігінде де көрсетілуде.

         Жыл басында емханалар мен стационарларда қызмет ететін барлығы 12,9 мыңнан астам хирургиялық бейіндегі кәсіби дәрігерлер тіркелген болса, оның ішінде 1,4 мың адамы - ауылдық жерлерде. Сондай-ақ, елде хирургиялық бейінде 29 шетелдік дәрігер жұмыс істеуде, оның 10-ы жеке ұйымдарда қызмет етуде.

         Үстіміздегі жылдың шілде айының қорытындысымен елдегі стационарларда барлығы 10,4 мыңнан астам хирургиялық бейіндегі төсек орындар тіркелген, оның 13,6% – балаларға арналған орындар. Төсек орындардың негізгі пайызы жалпы хирургиялық бейінге (57,7%), травматологиялық (27,9%) және нейрохирургиялық (15,4%) бейіндерге тиесілі болды.

        2023 жылдың 8 айында тәулік бойы стационар қызметін алған 2 млн. тұрғынның 30% - ы хирургиялық бейін бойынша өткен. Мәселен, ағымдағы жылы 594 мың науқас жедел ем алды, оның ішінде 65,6 мың бала. Сонымен қатар, жедел араласу жағдайлары 55%-ды құрады.

       Бүгінгі таңда елімізде халыққа жоғары технологиялық медициналық көмектің (ЖТМК) 80 түрі қолжетімді. 2023 жылдың 8 айында 15 мыңнан астам адамға ЖТМК қызметі көрсетілсе, оның ішіндегі 39% - кардиохирургиялық бейіндегі операциялар (5,8 мың технология).

       Осы тұста айта кету керек, Қазақстан кардиохирургияның даму деңгейі бойынша үздік 30 елдің қатарында.

       Адамның денсаулығы мен аурудың сипаты әрдайым тәулік бойы бақылау мен емдеудің мамандандырылған стационарына жатқызуды қажет етпейді. Осылайша, күндізгі стационар жағдайында 107 мыңнан астам науқас жедел ем алған болса, оның 8,1%-ы балалар. Орындалған операциялардың негізгі үлесі катаракта факоэмульсификациясы (18%), тері мен тері астындағы тіндерге операциялары (5,6%), жұмсақ тіндердің абсцессін ашу және дренаждау (5,4%) құрады.

       Бүгінгі күні отандық хирургтардың жетістіктері халықаралық дәрежеде дәлелденген.

       Осы мерекелік күні Салидат Қайырбекова атындағы ҰҒДСДО қызметкерлері хирургиялық қоғамдастықтың барлық өкілдерін кәсіби мерекемен құттықтап, денсаулық, кәсіби табыс және хирургиялық сәттілік тілейді!

 

        Жыл сайын 8 қыркүйекте Дүниежүзілік физиотерапия күні атап өтіледі. Ол 1996 жылдан бастап 1951 жылы 8 қыркүйекте Копенгагенде құрылған Дүниежүзілік физикалық терапия конфедерациясының (WCPT) бастамасымен атап өтілуде.

        Физиотерапевт бұл - дәрігер, физикалық жаттығуларды, әртүрлі физикалық емдеу әдістерін және массажды қолдану арқылы науқастың бұзылған моторикасы мен қабілеттерін қалпына келтіретін немесе сақтайтын кәсіби білімді маман.

       ДДҰ болжамдарына сәйкес, денсаулық саласы мен әлеуметтік-демографиялық сипаттамалардың өзгеруіне байланысты бүкіл әлемде оңалту қажеттілігі артады. Осылайша, өмір сүру ұзақтығының артуы созылмалы аурулар мен мүгедектіктің ауыртпалығының артуымен қатар жүреді.

       Медициналық оңалту пациентті емдеудің ажырамас және маңызды бөлігі ретінде тану әлемнің көптеген елдерінде, оның ішінде Қазақстан Республикасында да осы саланың қарқынды дамуына әкелді.

       Біздің елімізде денсаулық сақтау жүйесін қаржыландыру жылдан жылға артып келеді, егер 2019 жылы стационарлық жағдайда медициналық көмекті қаржыландыру көлемі 26,2 млрд. теңгені құраса, 2022 жылы - 2,1 есе артты (55,9 млрд.теңге).

       Тиісінше, динамикада мұқтаж адамдарды медициналық оңалтумен қамтудың ұлғаюы байқалады, бұл тұтастай алғанда халықтың денсаулық жағдайына, өмір сүру ұзақтығының ұлғаюына оң әсер етуде.

       2023 жылдың 1 жартыжылдығының қорытындысы бойынша медициналық оңалту қызметтерін алған 333 мыңнан астам пациент тіркелген (оның ішінде 140 мыңнан астам жағдай - стационарлық жағдайда, 192 мыңнан астам амбулаториялық жағдай).

       Оның ішінде стационар жағдайында:

  • науқастардың 29% МО 2 кезеңін тәуліктік стационарларда алды (40,7 мың ауру жағдайы),
  • науқастардың 39% МО 3 кезеңін тәуліктік стационарларда алды (54,7 мың ауру жағдайы),
  • науқастардың 2% МО 2 кезеңін күндізгі стационарларда алды (2,8 мың ауру жағдайы),
  • науқастардың 26% МО 3 кезеңін күндізгі стационарларда алды (36 мың ауру жағдайы),
  • үшіншілік деңгейде 6,5 мың ауру жағдайы немесе науқастардың 5% медициналық оңалту қызметтерін алды.

      Медициналық оңалтудан өткендердің жалпы санының 28%-ы, бұл 14 жасқа дейінгі балалар (39 мың).

      Сонымен қатар, ауыл тұрғындарын медициналық оңалту қызметтерімен қамтамасыз ету мақсатында көп бейінді аудандық ауруханалар деңгейінде қалпына келтіру емі орындарын ашу жұмыстары жалғасуда.

      2023 жылдың 1 жартыжылдығының қорытындысы бойынша стационар деңгейінде медициналық оңалту қызметтерін ауыл халқының 19 мың жағдайы және амбулаториялық-емханалық жағдайларда ауыл халқының 21 мың жағдайы тіркелді.