2019 жылдың қаңтарынан бастап Қазақстан ТМД елдері арасында ресми түрде алғашқы мүше және SNOMED International-ға енген әлемдегі 38-ші ел болды. Ұйымның құрамына бірыңғай медициналық терминологияны пайдаланатын және әзірлеуге қатысатын елдер кіреді.
Бүгінгі таңда SNOMED терминологиясын әлемнің 50-ден астам елінде қолданады және Қазақстанның ұйымға кіруі қазақстандық денсаулық сақтау жүйесі үшін серпінді қадам болып табылады. Жалпы, Қазақстанның кіруі туралы келіссөздер Медициналық терминология саласындағы стандарттарды әзірлеу жөніндегі халықаралық ұйыммен (IHTSDO) екі жыл бойы жүргізілді.
SNOMED CT клиникалық терминдерінің номенклатурасы толық көптілді медициналық жіктеуіш болып табылады – бүгінгі күні белсенді тұжырымдамалар саны 340 мыңнан астам терминдерді құрайды.
SNOMED CT дегеніміз не?
- әлемдегі ең толық көптілді медициналық жіктеуіш;
- кең, ғылыми негізделген клиникалық мазмұны бар ресурс;
- электрондық медициналық карталарда клиникалық мазмұнның келісілген, өңделетін көрінісіне мүмкіндік береді;
- басқа халықаралық стандарттармен (сондай-ақ жақын арада енгізу жоспарланып отырған ICD-10 PCS, LOINC, ICPC-2 сияқты жіктеуіштермен) байланысты болуы мүмкін.
SNOMED CT электрондық денсаулық паспортын жүргізудің ажырамас бөлігі ретінде клиникалық маңызды ақпаратты дәйекті, сенімді және жан-жақты ұсыну үшін пайдаланылуы мүмкін. SNOMED CT – бұл клиникалық расталған, семантикалық бай, бақыланатын сөздік, ол дәрігер жазған клиникалық фразаларды ұсынудың стандартталған тәсілін қамтамасыз етеді және оларды автоматты түрде түсіндіруге мүмкіндік береді.
SNOMED CT артықшылықтары?
SNOMED CT негізіндегі клиникалық ақпарат жеке дәрігерлер мен пациенттер үшін де, халық үшін де пайдалы, өйткені ғылыми негізделген медициналық көмекті қолдайды.
Электрондық денсаулық паспортын пайдалану клиникалық ақпарат мағынасы бойынша іздеуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жолмен сақталған кезде пациенттің денсаулығы туралы ақпараттың қол жетімділігін арттырады. SNOMED CT қосымша артықшылықтары - бұл нақты уақыт режимінде шешім қабылдауды қолдау мүмкіндіктерін кеңейту және зерттеулер мен денсаулық сақтау менеджменті үшін нақты ретроспективті есептілік.
Емделушілер үшін артықшылықтар:
- Кеңес беру кезінде келісілген терминдерді қолдана отырып, медициналық ақпаратты жазу;
- Жазбаларды тексеру және нақты уақытта ұсынымдар («кеңес») алу үшін, мысалы, ескертулер мен хабарламалар көмегімен кеңес беру жүйелерін және шешімдер қабылдауды қолдау жүйелерін пайдалану.
- Деректерді бөлу арқылы нақты пациент туралы ақпаратты бірлесіп (емдеу процесінің басқа қатысушыларымен) пайдалану. Бұл деректерді барлық медициналық қызмет көрсетушілердің біркелкі түсінуіне және түсінік беруге мүмкіндік береді.
- Қайта қаралған клиникалық хаттамалардың негізінде емдеуді жалғастыруды немесе өзгертуді талап ететін пациенттерді нақты және кешенді іздестіруді орындау.
Халық үшін артықшылықтар:
- Денсаулыққа (халықтың) қатысты туындайтын проблемаларды ерте анықтау, халықтың денсаулық жағдайын мониторингілеу, медициналық практикадағы өзгерістерге ден қою.
- Қажетті ақпаратқа нақты және мақсатты қол жеткізу, қымбатқа түетін деректердің қайталануын төмендету, қателерді болдырмау.
- Клиникалық зерттеулер жүргізу кезінде ақпаратты пайдалану және кейіннен емдеуді жетілдіру үшін фактологиялық деректерді жинақтауға жәрдемдесу.
- Медициналық жазбаларды егжей-тегжейлі талдау мүмкіндігімен медициналық көмек көрсетуді бақылауды жақсарту.
Дәлелді медицинаны қолдау:
- Медициналық жазбалар мен жақсартылған клиникалық хаттамалар мен емдеу жөніндегі ұсынымдардың байланысын қамтамасыз етеді.
- Пациентке көрсетілетін медициналық көмектің сапасын арттыру.
- Дұрыс тағайындалмаған және қайта талдаулар жүргізумен байланысты шығындарды, сондай-ақ емдеудегі қателіктерді төмендету, денсаулық сақтаудағы жағымсыз құбылыстардың жиілігі мен әсерін төмендету.
- Халыққа көрсетілетін медициналық көмектің экономикалық тиімділігі мен сапасын арттыру.
SNOMED CT қалай жұмыс істейді?
SNOMED CT логикалық моделі әрбір компонент түрі мен SNOMED CT туындысы байланысты және ұсынылған әдісті анықтайды.
SNOMED CT компоненттерінің негізгі түрлері-концепттер, сипаттамалар және байланыстар. Біздің модель әртүрлі бастапқы және қайталама мақсаттарда оларды пайдалану үшін енгізу ортасында компоненттерді басқару жолын анықтайды.
Тұжырымдамалар
Әрбір концепт бірегей сандық және машинамен оқылатын SNOMED CT идентификаторын пайдалана отырып сілтеме жасайтын бірегей клиникалық мағынаны білдіреді. Идентификатор әрбір тұжырымдамаға бірегей сілтемені қамтамасыз етеді және адам түсіндіретін ешқандай жазылған мағынасы жоқ.
Сипаттама
Әрбір тұжырымдаманы ұсыну үшін сипаттаманың екі түрі қолданылады - Толық атауы және Синоним (File Specified Name (FSN) and Synonym). Толық атауы тұжырымдама мәнінің бірегей, бір мәнді сипаттамасы болып табылады. Бұл әсіресе әр түрлі тұжырымдамалар жиі қолданылатын бір сөзбен немесе фразамен белгіленгенде пайдалы. Әрбір тұжырымдаманың әрбір тілде немесе диалектінде тек бір толық атауы болуы мүмкін. Синоним тұжырымдаманы көрсету үшін пайдаланылуы мүмкін термин. Тұжырымдаманың бірнеше синонимдері болуы мүмкін. Бұл SNOMED CT пайдаланушыларына белгілі бір клиникалық мәндерді белгілеу үшін қолданатын және үйренген терминдерді пайдалануға мүмкіндік береді.
Өзара байланыстар
Өзара байланыстар екі тұжырымдаманың арасындағы қатынастар болып табылады. Олар тұжырымдаманың мәнін компьютермен өңделетін етіп логикалық анықтау үшін пайдаланылады. Байланыс түрі (немесе атрибут) деп аталатын үшінші тұжырымдама тұжырымдаманың көзі мен мақсаты арасындағы байланыс мәнін көрсету үшін пайдаланылады.
SNOMED CT қалай пайдалануға болады?
SNOMED CT өзі тиімді электрондық денсаулық төлқұжатын жасау шешімінің бір бөлігі ғана болып табылады. Терминология өзі «ештеңе жасамайды». Клиникалық терминологияны пайдаланудан пайда табу үшін ол іске асырылуы және қосымшаның бөлігі ретінде пайдаланылуы тиіс.
SNOMED CT пайдаланылатын бағдарламалық жасақтаманың дизайны, сондай-ақ оны пайдаланушылардың негізгі мақсаттары жетістікті анықтайтын негізгі факторлар болып табылады.
SNOMED CT клиникалық құжаттама үшін шешуші мәнге ие, өйткені бұл терминология толық клиникалық ақпаратты автоматты түрде өңдеуге болатындай етіп ұсынуды қолдайды.
Мысалдар
Биобанк желілеріндегі SNOMED CT
http://www.snomed.org/snomed-ct/case-studies/implementation-of-snomed-ct-in-biobank-networks
- Синоптикалық есептер көмегімен пациент туралы жедел ақпарат жинау...
http://www.snomed.org/snomed-ct/case-studies/alberta-web-smr-surgical-medical-record
- SNOMED CT пайдаланатын электрондық медициналық жазбалардың бірыңғай жүйесін енгізу
https://www.snomed.org/snomed-ct/case-studies/hospital-management-tool-that-maintains-snomed-ct