SNOMED CT дегеніміз не?
SNOMED CT клиникалық терминологиясы - бұл жүйелендірілген машина-өңделетін медициналық номенклатурасы. SNOMED CT құрамына келесі элементтер кіреді: медициналық терминдер, терминдер кодтары және кодтарды анықтауыштар. SNOMED CT медициналық құжаттамаға және есептерде жұмыс тиімділігін арттыру үшін клиникалық деректермен қолданылады, себебі жалпы, көрсетілетін қызмет сапасын арттыру бойынша медициналық көмек көрсетуге ықпал етеді. SNOMED CT Терминдер номенклатурасы Электрондық денсаулық паспортын жүргізу үшін пайдаланылады. Олар медицина және денсаулық сақтауда мынадай санаттағы ұғымдарды көрсетеді:
- медициналық бұзылулар,
- аурулардың симптоматикасы,
- диагнозы,
- медициналық емшаралар мен араласулар,
- дене құрылымы,
- тірі организмдердің түрлері,
- химиялық заттар,
- фармацевтикалық өнімдер,
- медициналық бұйымдар (медициналық мақсаттағы бұйымдар),
- талдау жүргізу үшін үлгілер.
Қазіргі уақытта SNOMED CT құрамында 311 000 астам белсенді концептер кіреді және электрондық денсаулық паспорты үшін негізгі жалпы терминологияны береді.
SNOMED CT клиникалық терминологиясына мынадай негізгі компоненттер кіреді:
Концепт кодтары (идентификаторлар) (concept code) — бұл ұғымдар (медициналықты қоса алғанда) сандық өкілдіктері кодталған. Кодтары иерархиялық түрде ұйымдастырылған көпқұрамды (бір сөзден тұратын) және күрделі клиникалық терминдерді ұсыну үшін пайдаланылады. Концепт кодтары 6-дан 18-ге дейін сандардан (әдетте 8 немесе 9) кұрылған тізбекті және нақты мәндері бар. Кодты құрайтын сандар жиынтығының ешқандай өзіндік мағынасы болмайды.
Сипатама (descriptions) — табиғи тілде код тұжырымдамасының мәтіндік анықтамасы (сипаттамасы).
Өзара байланыстар(relationships) ұқсас семантикалық мағынаға ие тұжырымдамаларды кодтары арасындағы қарым-қатынасты білдіру үшін қолданылады.
Референтті (анықтамалық) терминологиялық жиынтықтар (reference sets) ұғымдарды (ұғымдар), ұғымдардың анықтамаларының (сипаттамалары), терминология және топтардың кросс-кестелердің басқа жинақтарын топтау үшін қолданылады.
Бұл сілтемелер ұғымдардың иерархиясында бар, әрбір ұғым, негізгі түбіріне Snomed салынған «ағаш» құрылымы арқасында болуы мүмкін.
SNOMED CT және басқа стандарттар
IHTSDO, SNOMED қалықаралық деңгейде басқаратын ұйым, номенклатураларды және түрлі өнімдер жасауға терминология негізінде әзірленген, халықаралық денсаулық сақтау ұйымдарының және ірі кәсіби медициналық АҚШ бірлестіктерімен, сондай-ақ осындай медицина DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine -пациенттерді зерттеу құжаттары мен медициналық суреттерін визуализациялауды құру, сақтау, беру үшін салалық стандарт), GA4GH (генетика және денсаулығына халықаралық альянс), GMDN (медициналық өнімдердің халықаралық номенклатурасы), GS1 (штрих-кодтарды құру үшін белгілі бизнес коммуникация стандарттарын әзірлейтін халықаралық коммерциялық емес ұйым), LOINC (лабораториялық зерттеулерге арналған стандарттар), және т.б. тығыз ынтымақтастықта жұмыс жасайды.
SNOMED CT Қазақстанда не үшін қажет?
SNOMED CT ақпарат алмасу нысандарын қалыпты және электрондық медициналық жазбалардың мазмұнын жеңілдетуге көмектеседі. Көз алдыңызға ешқандай логикасыз жинақталған кітпханада ауқымды кітаптар каталогын елестетіп көріңізші: жанр, алфавит, түпнұсқа тілі бойынша. Мұндай каталог жай ғана қажетсіз болып, сол немесе басқа кітапты табуда пайдасыз болады. Егер медициналық тұжырымдамалар кітапханадағы кітап деп алатын болсақ, онда SNOMED CT олардың құнын арттыра отырып, тиісінше, хаосты болдырмауға және медициналық ақпараттық жүйелердегі деректерді пайдалану жеңілдігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. SNOMED CT номенклатурасы жазу әдістерінің, клиникалық деректерді кодтау және пайдалану өзгергіштігін шектейді - ЭПЗ әзірленген жүйесін жеделдетудің тетіктері мен құралдарына қол жеткізуге ықпал етеді.
Сіздің медициналық ұйымыңызда SNOMED CT қалай орнатуға болады?
SNOMED CT номенклатурасын қолдану құқығына SNOMED International құрамына енетін 24 мемлекет ие, олардың ішінде АҚШ, Израиль, Канада, Сингапур, Австралия, Швейцария, Ұлы Британия және батыс Еуропа елдері. Қазақстанның SNOMED International құрамына енуі 2017 жылдың екінші ширегіне жоспарланған. Ресми енгеннен кейін және номенклатураға лицензиялық рұқсат алғаннан соң, РЦРЗ базасына іске асыру орталығы жасалыпҚазақстан Республикасы аумағында SNOMED номенклатураны пайдалануға қатысты барлық қызметтерге жетекшілік етеді. SNOMED CT клиникалық терминологиясын пайдалануға арналған лицензия ұлттық босату орталығында қол жетімді болады.